Bolków, 05.04.2017 r.

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW BOLKOWA ZA ROK 2016
Działalnością kierował zarząd w składzie: Przewodniczący- Marek Janas, Wiceprzewodnicząca: Bogusława Kałużna, Sekretarz – Danuta Hrankowska, Skarbnik- Irena Pawłowska. W Komisji Rewizyjnej zasiadali: Przewodnicząca: Elżbieta Kramarczuk, Członkowie: Anna Sobiecka i Mira Wigórska. Od 03.11.2016 r. funkcję skarbnika pełni, po rezygnacji pani Ireny Pawłowskiej, pani Małgorzata Ciołko.
W roku 2016 Zarząd odbył 4 posiedzenia w dniach: 17.03., 31.05., 28.09. i 03.11.; podjął 2 uchwały m.in. w sprawie skreślenia z listy członków : p. Romana Brożeniaka,; w sprawie przyjęcia nowych członków: Zofii Grygiel. Ponadto odbyły się 4 zebrania walne (07.04., 29.06., 09.09., 03.11.), na których m.in. dokonano zmian w składzie Zarządu, udzielono absolutorium Zarządowi. Aktualnie Stowarzyszenie liczy 30 członków, w tym 2 wspierających.
Realizacja planu pracy Stowarzyszenia w roku 2016 przebiegała płynnie. W miejsce zadań, które z różnych powodów wypadały z planu pojawiały się nowe, które były realizowane. Stosowne decyzje korygujące plan podejmował Zarząd na swoich posiedzeniach.
Zrealizowane zostały następujące przedsięwzięcia:
1. Projekt na terenie Kaczorowa wspólnie z byłymi mieszkańcami tej miejscowości, obywatelami Niemiec Helmutem Krause i Karlem Hoheisel. Przedsięwzięcie polegało na przygotowaniu i zamontowaniu tablicy informacyjnej dotyczącej spalonego schroniska „Rosenbaude” na szczycie Różanki w Górach Ołowianych. Projekt tablicy sporządził H.Krause, M.Janas wykonał tłumaczenie tekstu niemieckiego na j.polski. H.Krause wykonał też samą tablicę, natomiast drewnianą konstrukcję do jej osadzenia wraz z zadaszeniem wykonał stolarz z Kaczorowa p.Tadeusz Żychowski . Sołtys Kaczorowa p. Andrzej Chudzikiewicz użyczył swojego samochodu terenowego, aby przewieźć konstrukcję na górę. Następnego dnia w świetlicy wiejskiej w Kaczorowie odbyło się spotkanie z mieszkańcami wsi.
2. Wystawa „Bolków na starych pocztówkach” przygotowana przez Muzeum Zamku Bolków oraz naszych członków m.in. M.Tokarską –Mazur.
3. Tablice informacyjne w parku miejskim- Staraniem przewodniczącego TMB przy pomocy mgr inż. Roberta Sobolewskiego z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Rafała Bonna z Urzędu Miejskiego w Bolkowie, M.Janasa oraz H.J.Meiera (tłumaczenia na j.niem.) oraz pań Pauli Kleniuk i Magdaleny Rink (tłumaczenia na j.ang.) powstały 2 tablice poglądowe: jedna z historią Parku Miejskiego, druga z pomnikowymi i unikatowymi drzewami na terenie Bolkowa. Koszt wykonania folii na tablice wyniósł 122 zł. Przy nakładaniu folii pomagał przewodniczącemu Donald Brański.
4. Koncerty muzyczne- W celu realizacji projektu pozyskano od Burmistrza Bolkowa kwotę 2.000 zł z przeznaczeniem na honoraria dla artystów. W programie koncertów znalazła się muzyka kameralna, muzyka organowa i muzyka dawna. Wszystkie koncerty odbyły się w kościele p.w. św. Jadwigi w Bolkowie przy udziale licznie zgromadzonej publiczności. Ostatni koncert z udziałem M.Armańskiego na pozytywie szkatulnym i sopranistki z Meksyku J.Gonzales de Springer zarejestrowała telewizja kablowa z Kamiennej Góry. Koncerty organizowane pod hasłem „Bolkowskiego Lata Muzycznego” podtrzymały wieloletnią tradycje letniego muzykowania w naszym mieście oraz zyskały nowych zwolenników także spoza Bolkowa.
5. W ramach projektów Ministerstwa Ochrony Środowiska i Fundacji „Zielona Akcja” z Legnicy udało nam się pozyskać środki w wysokości ok. 11.000 zł na realizację projektu pn. ,,Działania z zakresu identyfikacji i kształtowania potencjału zasobów przyrodniczych Bolkowa dla potrzeb ochrony awifauny”. Realizacja projektu nastąpi w roku 2018.
6. Projekt „Odświeżyć pamięć” w ramach przyznanej dotacji z programu „Działaj lokalnie IX” w wysokości 4350 zł. W ramach projektu infrastruktura turystyczna miasta wzbogaciła się o 2 tablice informacyjne (jedna na Wzgórzu Ryszarda, druga-na Czerwonym Wzgórzu-miejscu dawnego obozu koncentracyjnego AL. Bolkenhain). Ponadto ustawione zostały 3 znaki kierunkowe wskazujące drogę do miejsca pamięci narodowej. Odnowiona została też tablica pamiątkowa na pomniku ofiar obozu oraz uporządkowany teren wokół pomnika. Szczegółowe informacje o projekcie znajdują się na Facebooku oraz stronach partnerów projektu: Zespołu Szkół i Placówek w Bolkowie, Gimnazjum im. Rycerstwa Polskiego w Bolkowie, Urzędu Miejskiego w Bolkowie i in. Stosowny materiał filmowy z podsumowania projektu emitowała lokalna telewizja kablowa. Złożony został raport końcowy i czeka na ocenę.
7. Została uruchomiona strona internetowa TMB www.tmb.bolkow.pl oraz wykonano baner reklamujący nasze stowarzyszenie, który został wykorzystany podczas Jarmarku Bożonarodzeniowego w domu kultury. Na jarmarku wystawiała swoje ozdoby świąteczne p. Małgosia Ciołko, uzyskane ze sprzedaży pieniądze w kwocie 200 zł przekazała na konto TMB.
8. Sprawy finansowe- w ubiegłym roku TMB przyjęło 2 transporty z darami z holenderskiej gminy Heerde. Darowizny przekazywane na konto TMB z tego tytułu wyniosły: 5984 zł i 4300 zł.
9. Dobrze rozwija się działalność propagatorska TMB na Facebooku- strona ma już 762 polubienia (stan na 02.04.2017)
10. W ramach dalszego wspierania rewitalizacji byłego kościoła ewangelickiego w Bolkowie Hans –Jochen Meier w obecności przewodniczącego TMB przekazał burmistrzowi Wrońskiemu czek i gotówkę w kwocie 1000 euro pochodzących ze zbiórki parafii ewangelickiej w Borken (870 euro) i darowizn członków stowarzyszenia byłych Bolkowian 130 euro z przeznaczeniem na odtworzenie hełmu na wieży byłego kościoła ewangelickiego.

Opracował:
Marek Janas
Przewodniczący TMB

Budowa kościoła w Wierzchosławicach
1853-1855

Najpierw zaczęto od pozyskania nadającego się pod budowę kościoła terenu. W środku wsi znaleziono dobre miejsce dla kościoła, plebanii i przylegającego dziedzińca kościelnego. Kronikarz zauważa przy tym: „Miejsce pod kościół i cmentarz było kiedyś ogrodem a znajdujący się za kościołem cmentarz składa się z pola i folwarku i należy do właściciela Ehrenfrieda Franza. Dawny właściciel Wilhelm Franz , kiedy pojawiła się idea budowy kościoła w roku 1842, polecił przekazać ogród i 2 morgi ziemi dla kościoła i na przyległy cmentarz jako prezent. Tymczasem jednak, kiedy budowa kościoła przeciągała się przesadnie długo, przekazał i sprzedał swoją własność swojemu synowi Ehrenfriedowi Franzowi. Ten nakazał wypłacić sobie za 3 morgi 320 talarów; Pani nauczycielka Helene Nickisch z domu Geier otrzymała za działkę nr 64, na której miała zostać wybudowana plebania, 128 talarów. 14 maja 1853 r. miejsca pod kościół i cmentarz były już wytyczone.”

Pierwszym dniem, kiedy przystąpiono do prac budowlanych był 18 sierpnia 1853 r. Tego dnia rozpoczęły się prace ziemne . Święto, którego realizacja z powodu deszczu stała się wątpliwa, mogło się jednak odbyć już od 8 rano. Prace podjęto z ogromnym zapałem; było poruszające patrzeć, jak wszyscy, starsi czy młodsi, stawili się do pracy oddając do dyspozycji swoje siły; rolnicy dostarczyli zaprzęgi, kto mógł dostarczył drewno, cegły, piasek i kamienie, nawet najubożsi sypnęli swoim groszem. Budowa kościoła była sprawą wszystkich we wsi a najlepsze było to, że w tamtych czasach wytrzymała próbę społeczność wiejska. Kronikarz chwali energiczną i czynną pomoc właściciela ziemskiego Wierzchosławic pana von Maltitz. Radosny udział w tym świętym dziele doprowadził do tego, że jeszcze jesienią 1853 roku został położony kamień węgielny pod budowę domu Bożego. Było to 9 listopada 1853 roku, w dniu przy nieprzychylnej, surowej pogodzie, zgromadzono się na terenie budowy kościoła w celu przeprowadzenia uroczystości. Po odprawieniu krótkiego nabożeństwa w budynku szkoły, rozpoczęło się świętowanie na zewnątrz. Ojczyźniana poetka wdowa Juliane Schubert z domu Mai z Górnych Wierzchosławic ułożyła właśnie z tej okazji pieśń: „Panie pomóż nam położyć kamień węgielny pod budowę kościoła”. Po odśpiewaniu tej pieśni superintendent von Hermann- Hohenfriedeberg odczytał fragment z proroka Zachariasza 4,6-9; Potem nastąpiły zwyczajowe podziękowania superintendenta dla duchownego, przedstawicieli władz i członków rady kościelnej. Pieśnią „ Ach, pozostań z łaską swoją” zakończyła się ta podniosła uroczystość. Wartym wspomnienia jest też, że wtedy użyto puzony zakupione z dobrowolnych datków. Kamień węgielny został położony; Prace budowlane sprawnie ruszyły w przyszłym roku 1854, tak że 27 czerwca na kościele i 16 września na plebanii mogła się odbyć uroczystość zatknięcia wiechy.

Jednym z największych i najpiękniejszych dni świątecznych w Wierzchosławicach był 13 czerwca 1855 roku. Tego dnia zostały sprowadzone i zawieszone 3 dzwony, ufundowane przez właściciela dóbr rycerskich pana na Wierzchosławicach i Półwsi Ulricha von Maltiz. Już wcześnie rano udało się do Świn 24 właścicieli gospodarstw rolnych w celu przywiezienia i uroczystego towarzyszenia dzwonom. Oddajmy głos kronikarzowi: „ O godzinie 7 rano udała się młodzież szkolna i dorosła, rada kościelna i przedstawiciele miejscowego sądu w uroczystym pochodzie z placu kościelnego aż do granic miasta, gdzie oczekiwali przybycia dzwonów. Żeby to uczcić z polecenia katolickiego obywatela- wytwórcy lin Stenzela z Bolkowa, dzwony parafialnego kościoła katolickiego rozbrzmiały z siostrzanym pozdrowieniem, co zostało przyjęte z wielką radością. Po uroczystym przyjęciu wóz i dzwony zostały przyozdobione girlandami, kwiatami i wieńcami. Przed pałacem odbyło się pod nieobecność pana von Maltiz przekazanie dzwonów przez jego bratanka gminie kościelnej. Stamtąd ruszył pochód przez wieś w kierunku kościoła. Wziął w nim też udział nowy pastor Strikker. Na czele z flagami szły dziewczęta i chłopcy ze szkół Dolnych i Górnych Wierzchosławic; 12 dziewcząt w białych sukienkach przystrojonych wstążkami służyło jako asysta wozu z dzwonami i mieli z boku 12 młodych chłopców jako gwardię honorową; na czele szedł też chór. Za wozem szli pastor Deßmann z Bolkowa, nowo wybrany pastor Strikker prowadzony przez członków rady kościelnej dalej pozostali parafianie mężczyźni i kobiety, starzy i młodzi. Przy bramie kościelnej, gdzie zrobiono ołtarz przystrojony listowiem pastor Deßmann poświęcił dzwony. Następnie przy akompaniamencie muzycznym rozpoczęło się wciąganie dzwonów na wieżę. Najpierw mały dzwon, potem duży. Po nim osadzono wieńczącą kulę pamięci i krzyż. W kuli pamięci nie znalazły się niestety ani dokumenty, ani relacje ani tez monety. Po przerwie obiadowej o godz. 14 wciągnięto trzeci dzwon – średni. Potem odlewniczy dzwonów natychmiast podjęli konieczne kroki, żeby dzwony doprowadzić do użytku. Po południu o godz. 16 13 czerwca 1855 roku rozbrzmiał najpierw mały dzwon, potem środkowy i na końcu duży w krótkich pulsach, po czy nastąpiło pełne wybrzmienie wszystkich trzech dzwonów w doskonałej harmonii. Podczas rozbrzmiewania dzwonów odśpiewano pieśni kościelne a na koniec rozbrzmiała radośnie poruszona społeczność gminna w pieśni „Teraz podziękujmy wszyscy Bogu”.

Mistrzowsko odlane dzwony, z których do dziś wisi tylko średni, pochodziły z warsztatu mistrza Ludwiga Pulchera z Gnadenberg (Kruszyn) koło Bolesławca. Ich waga wynosi 22 kwintale 62 funty; wiszący do dziś dzwon środkowy waży 6 kwintali 12 funtów.
Tłumaczenie z j. niemieckiego M.Janas (Das große Würgsdorf-Buch, W.Püschel)

Kronika Wierzchosławic i Półwsi

Ze starych pism i własnych przeżyć zestawiona przez H.Göthert starszego posterunkowego policji w Bolkowie

Wieś Wierzchosławice (Würgsdorf), była dawniej podzielona na Dolne Wierzchosławice i władztwo Wierzchosławice –Półwsie, Górne Wierzchosławice, poddani miasta Bolkowa, Wierzchosławice Parafia i Wierzchosławiczki W kronikarz Steige wspomina, że Wierzchosławice nazywały się wtedy Wirchamsdorf., zostały zasiedlone przez kolonistów z Turyngii. Wierzchosławice leżą w dolinie Nysy Szalonej między wschodnim grzbietem Gór Kaczawskich a Pogórzem Wałbrzyskim, nad którym dominuje Poręba leżąca na zachodzie 670,6 m. Na południe , na wschód od Górnych Wierzchosławic leży Truskolas z wys. 600 m. Tutaj rozładowują się często silne burze, przez co Nysa Szalona płynąca przez wieś odpowiada swej nazwie. Na Truskolasie kryli się w czasie najazdu husytów w roku 1428 mieszkańcy wsi, którzy uciekali przed plądrowaniem i mordami ciągnącej watahy. Mieszkańcy wsi, którzy wpadli w ręce husytów byli zrzucani ze skały na południe od „Trąbki” (ostatni dom we wsi w kierunku Domanowa). Stąd powstała nazwa „Kamień śmierci” (Kamienie śmierci). Na wschodzie ciągną się rozlegle lasy takie jak Kolie, Dąbrówka, Kohliger Berg i Entenberg. Zabudowa wsi ciągnie się po obu stronach głównej drogi i Nysy na długości 4-5 km.

Browar- pierwotnie znajdował się w pałacu. W roku 1790 został
przeniesiony do budynków folwarcznych przez właściciela Hansa Ernsta Oswalda von Richthofen.

Szkoła Wierzchosławicach została wzniesiona w roku 1744 za czasów hrabiego Leopolda von Reichenbach. Była to szkoła filialna tej w Górnych Wierzchosławicach, która pozostawała połączona z nią do roku ok. 1789, kiedy to dla górnej wsi stworzono oddzielny system szkolny. Pomimo tego, szkoła w Dolnych Wierzchosławicach cieszyła się dużym powodzeniem. Nauczyciel obsługiwał także szkolę filialną w Półwsi. Stary budynek szkolny w Dolnych Wierzchosławicach stał na miejscu, gdzie mieściła się „Gospoda pod gwiazdą” (obecna świetlica wiejska.) Ostatnim właścicielem tego budynku był znany we wsi rzeźbiarz Pätzold), który sprzedał stary budynek w roku 1872 gospodarzowi Hoppe z Nowych Wierzchosławic, który go wyburzył i postawił nowy budynek. Teraz starszy dolny budynek szkolny powstał w roku 1833, patron von Richthofen podarował drewno budowlane na ten cel. W roku 1837 została utworzona trzecia klasa i zatrudniony nauczyciel pomocniczy. W 1850 r. szkoła liczyła 88 chłopców i 82 dziewcząt. W Półwsi było 15 chłopców i 15 dziewcząt. W roku1887 wybudowano drugi budynek szkolny w Dolnych Wierzchosławicach, bo pomieszczenia starego budynku już nie wystarczały. Szkoła w Górnych Wierzchosławicach od roku 1789 działała samodzielnie. Obecny budynek szkolny zbudowano w roku 1838 za sumę 1500 talarów, rząd dał 300 talarów, magistrat bolkowski jako patron 80 talarów. W roku 1850 uczyło się nam 82 uczniów.

System kościelny

Wsie Wierzchosławice, Półwsie, Truskolas były włączone do bolkowskiej parafii ewangelickiej. Już w roku 1811 mieszkańcy Wierzchosławic podjęli decyzję oddzielenia się od parafii bolkowskiej. Poprzez działania wojenne została ona jednak odsunięta na później. Kiedy w roku 1818 wprowadzono podatek kościelny Wierzchosławice nie chciały się na to zdeklarować. Ostatecznie jednak przyłączyły się i postanowiono, że tak długo będą przy Bolkowie, dopóki nie zostanie zbudowany nowy kościół. Podczas festynu w roku 1842 plan dojrzał i zgromadzono nawet pewien kapitał. Bolkowianie umacniali mieszkańców Wierzchosławic w tym postanowieniu, wyznaczony został nawet grunt na górnym przedmieściu. W roku 1854 ruszono gładko z budową. 10 sierpnia 1855 dom Boży został poświęcony. Równocześnie przy kościele założono cmentarz. W roku 1785 Wierzchosławice liczyły 834 mieszkańców, w 1794- 939, w 1860 z Wierzchosławiczkami -1720.

Wierzchosławiczki (Neu Würgsdorf ) powstały , ponieważ właściciel włości von Richthofen na swoim folwarku postawił dla swoich ogrodników 12 domków w roku 1776, które sprzedał mieszkańcom w roku 1790. Bielarnie założono w roku 1791. Działania Kramsty powiększyły w połowie XIX w. ten zakład i spora liczba robotników znalazła tam zajęcie.

Tłumaczenie z j. niemieckiego M.Janas
Źródło : Wilfried Püschel- „Das große Würgsdorf-Buch”, 2012

Kobiecy żydowski obóz pracy w Bolkenhain- ze wspomnień Gerdy Weissmann-Klein („Nichts als das nackte Leben” i wspomnień świadków zebranych w „Die Vergessenheit holt mich ein” przez H.J.Meiera)

Zdawało się, że jedziemy w kierunku południowo-zachodnim przez wschodnie Niemcy. (02.07.1942 r.-od tłumacza). Po przebyciu szacunkowo ok. 200 km, pociąg zatrzymał się późnym popołudniem na maleńkim, nieskazitelnie czystym dworcu. Na tablicy widniał napis „Bolkenhain” .SS-mani wysiedli i kazali nam się ustawić na dworcu. Około czterdziestoletnia kobieta śmiało podeszła do SS-manów i przedstawiła się jako kierowniczka obozu. Jej pierwszy rozkaz w stosunku do nas zagrzmiał: Achtung!. Przyjęłyśmy postawę zasadniczą i lustrowałyśmy kobietę, która miała być za nas odpowiedzialna. Z twarzą i szczęką buldoga wyglądała na silną i nieustępliwą. Jej włosy były uczesane w przylegające fale, nosiła też żałobę. Zostałyśmy policzone i poprowadzone przez małe miasteczko. Było górzyste i przypominało mi Bielsko-Białą. To była więc ojczyzna narodowych socjalistów. Ludzie wpatrywali się w nas, jakby nie mogli uwierzyć, że byłyśmy ludzkimi istotami. Dzieci zabierano z ulicy. Kiedy przechodziliśmy jakaś młoda blondynka podlewała kwiaty przy otwartym oknie. Przerwała swoje zajęcie i wpatrywała się w nas szeroko otwartymi oczami. Przyszło mi do głowy, że być może nie widziała nigdy Żyda. Wyrosła pod panowaniem narodowych socjalistów i traktowała nas jak potwory. Co za szokiem musiało być dla niej stwierdzenie, że wyglądałyśmy dokładnie jak ona a niektóre z nas były nawet bardzo ładne. Kiedy zbliżyłyśmy się do fabryki, zeszliśmy z ulicy na brukowany dziedziniec, za którym rozciągały się długie nowoczesne budowle. Nad wejściem dużymi złotymi literami było napisane „Kramsta-Meschmer & Frahne AG” a pod spodem „Weberei” (Tkalnia){…}. Pani Kügler poprowadziła nas wzdłuż fabryki. Przy końcu długiego głównego budynku zatrzymaliśmy się. Przed nami otwarła się wysoka brama zwieńczona drutem kolczastym, weszłyśmy na kolejny dziedziniec, który leżał na końcu terenu fabryki. Z jednej strony wysokiego płotu z drutu kolczastego rozciągały się piękne ogrody, które sięgały do zalesionych wzgórz. Tam na zboczu stała biała okazała willa dyrektora.{…} Miejsce zakwaterowania było połączone z fabryką dziedzińcem ogrodzonym płotem. Nasze pomieszczenie było ok. 15 na 12 m. W pobliżu wejścia stało wiele długich stołów i ławek. Większą część pomieszczenia głównego zajmowały 3-piętrowe prycze, na których leżały czyste szare koce, poduszki wypełnione słomą i surowy ręcznik. Na końcu pomieszczenia znajdowały się za ścianką działową kuchnia i po prawej stronie umywalnia z długimi korytami z kranami, trzema prysznicami i trzema toaletami. {…}Dostałyśmy gorącą zupę w nowych miskach i spory kawałek świeżo upieczonego chleba. Ciepła woda w prysznicach była tylko raz w tygodniu. Na hali było ok. 25 krosien. naszym mistrzem był Zimmer. Praca trwała od 7 rano do 18 wieczorem. Po tygodniu przeszkolenia rozpoczęła się normalna praca w fabryce. Stopniowo wzrastała ilość obsługiwanych krosien, do czterech przez jedną robotnicę. Nawet specjaliści, którzy całe życie spędzili przy krosnach nie obsługiwali nigdy więcej niż 3 krosien. Praca była mordercza, ciągłe bieganie od maszyny do maszyny, ciągłe nadwyrężanie wzroku, ponadto jeszcze po godzinach od zakończenia pracy robotnice były ogłuszone hałasem maszyn. Na krosnach był kiepski materiał, jak papier, co chwilę się rwał. Na początku czerwca 1943 r. zaczęto budowę nowego baraku, miało przybyć kolejnych 50 dziewcząt. W sierpniu 1943 dziewczęta podzielono na 3 grupy, musiały opuścić Bolkenhain. Przez obóz bolkowski przeszło 98 dziewcząt. Trafiły do filii zakładów Kramsta do Marciszowa i Kamiennej Góry. Zakład w Bolkenhain był przygotowywany do zmiany produkcji na zakład produkcji zbrojeniowej przeniesiony z Hamburga. Miały być tam podobno produkowane części do tajnej broni V.
Tłumaczenie z j. niemieckiego M.Janas

Fragment murów miejskich Bolkowa. Miasto otoczono pojedynczym pierścieniem murów obronnych na przełomie XIII i XIV w. Do miasta prowadziły dwie bramy: Kościelna (obecnie wylot ul. Rycerskiej koło sklepu p. Struś) i Jaworska (na skrzyżowaniu obecnej ul. Jaworskiej z Młynarską). Ponadto była też furta miejska (obecna ul. Niepodległości w linii murów). W XV w. zbudowano przedbramia w celu wzmocnienia bram miejskich. W 1812 r. rozpoczęto likwidację murów, znosząc bramy i rozbierając górne partie muru. Dalsza degradacja murów skłoniła rade miejska w roku 1855 do podjęcia decyzji o rozbiórce murów.

Pod takim tytułem odbyło się w dniu 15 listopada spotkanie uczniów klasy III a Szkoły Podstawowej w Bolkowie z przewodniczącym Towarzystwa Miłośników Bolkowa Markiem Janasem. Na prezentacji multimedialnej przygotowanej dzieci mogły podziwiać zmiany, jakie zaszły w naszym mieście na przestrzeni wieków. Szczególne zainteresowanie uczniów wzbudził dawny drewniany kościół ewangelicki zlokalizowany w Rynku, pozbawione zadrzewień wzgórze zamkowe czy drewniana zabudowa ulicy Jaworskiej. Konfrontacja tego, co dzieci widziały na prezentacji ze współczesnym wyglądem miasta nastąpiła podczas spaceru. Jego trasa wiodła m.in. ul. Kamiennogórską, przy której zobaczyć można fragmenty pozostałych murów miejskich. W Rynku natomiast dzieci próbowały odnaleźć miejsce, gdzie stał drewniany kościół ewangelicki. Okazało się, że jest to teren, gdzie obecnie znajduje się Anielska Fontanna. Z dużym zainteresowaniem dzieci spotkała się opowiedziana przez przewodniczącego TMB historia zakonu templariuszy w Bolkowie i kulisy śmierci ostatniego z nich. Po powrocie do klasy i podsumowaniu spaceru najbardziej aktywne dzieci otrzymały drobne gadżety. Klasa pani Krystyny Janas na kolejnej lekcji zajmie się w sposób twórczy przyszłością Bolkowa rysując swoje wizje rozwoju miasta i uczestnicząc w warsztatach.